Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ BLUES BY~ Paul Oliver ~Δ' ΜΕΡΟΣ

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ Γ' ΜΕΡΟΣ 

Όσο φρικτές κι αν ήταν για τον Νέγρο οι συνέπειες της οικονομικής και της κοινωνικής κρίσης

αυτής της περιόδου, έσχατο αποτέλεσμά τους ήταν ότι τον ώθησαν να διαμορφώσει μια κάποια

αίσθηση ταυτότητας. Απομονωμένος λόγω της περιοριστικής νομοθεσίας, παρείσακτος στην

κοινωνία των λευκών, ο Νέγρος άρχισε να ξαναζωντανεύει τον δικό του πολιτισμό. Στις

εκκλησίες του Λευκού δεν γινόταν δεκτός η είσοδός του σε πολλούς χώρους ψυχαγωγίας

απαγορευόταν τα σχολεία του είχαν ανεπαρκές προσωπικό και ελάχιστο εξοπλισμό. Πολλές

χιλιάδες μαύροι δέχτηκαν τη θέση του πολίτη δευτέρας κατηγορίας που τους επιβλήθηκε, αλλά

μεγαλύτερη ήταν η σημασία των πράξεων εκείνων που αγωνίστηκαν. Η εκπαίδευση των νέγρων

βελτιώθηκε όταν άρχισαν να ιδρύονται σχολεία που συντηρούνταν οικονομικά από τα μέλη της

μαύρης κοινότητας που έστελναν εκεί τα παιδιά τους με ανάλογο τρόπο άνοιξαν νέα

εκκλησιαστήρια  και χώροι διασκέδασης. Αν ο Booker Τ. Washington αντιπροσώπευε την τακτική

του συμβιβασμού , ο W. Ε. Dubois νοιαζόταν πραγματικά για τις Ψυχές του Μαύρου Λαού [The

Souls of Black Folk] και στο ομώνυμο βιβλίο του έθετε τις βάσεις για ένα θαρραλέο πρόγραμμα

αντεπίθεσης. Κι όσο για τον ίδιο τον μαύρο λαό, έδειξε να τον διακατέχει το ίδιο πνεύμα καθώς

άρχισε να επινοεί καινούριες μορφές τέχνης.

Το 1895 στο Μέμφις του Τεννεσσί ένας νέγρος ιερέας από το Λέξινγκτον του Μισσισσίππι, ο

αιδεσιμότατος C. Η. Mason, ίδρυσε την Εκκλησία του εν Χριστώ Θεού [Church of

God in Christ και ένα χρόνο  αργότερα στην Οκλαχόμα ένας μαύρος μάγειρας  μάγειρος

πρότεινε το δικό του δόγμα, τη Θεού Εκκλησία [Church of God] — ήταν οι πρόδρομοι των

Πεντηκοστιανών και των προχιλιετηριδικών  αιρέσεων που επαναστατικοποίησαν τη μαύρη

μουσική. Την ίδια περίπου εποχή στο Μιζούρι μερικοί πιανίστες επανεξέταζαν τα cakewalk ,

την πηγή των διαφόρων walkabout χορών που αφθονούσαν στις φυτείες, και το 1897 ο Tom

Turpin εξέδωσε  τη σύνθεσή του Harlem Rag.

Με την εμφάνιση, δύο χρόνια αργότερα, του Maple Leaf Rag που συνέθεσε ο Scott Joplin η

εκπληκτική έκρηξη της ρέγκταϊμ μουσικής έφερε το συγκεκομμένο [syncopated] νέγρικο χορό

τόσο στην Παγκόσμια Εμπορική Έκθεση του Σαιντ Λούις, όσο και στο Σικάγο και τις ανατολικές

πολιτείες. Μολονότι δε οι κοινωνικές συνθήκες άλλαζαν όσο κατηφόριζε κανείς τον Μισσισσιππή,

στη Νέα Ορλεάνη ακούγονταν ήδη οι πρώτοι ήχοι της τζαζ. Η πρώτη ορχήστρα της τζαζ ίσως να

ήταν εκείνη που οργάνωσε ο κιθαρίστας Charlie Galloway στα 1894, ωστόσο είναι γνωστό ότι ο

ίδιος είχε συστήσει ένα μουσικό σχήμα από πολύ πιο πριν — από το 1885 συγκεκριμένα. Όπως

και να ’χει, θεωρείται ότι ήταν γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα όταν ο Buddy Bolden

αυτοσχέδιασε στην κορνέτα του ένα «μπλουζ» — που μάλλον ήταν οργανική εκτέλεση κάποιου

χόλλερ των χωραφιών — κι είχε φτάσει το τέλος του αιώνα όταν η εμβατηριακή μουσική της

Νέας Ορλεάνης μετεξελίχτηκε στην ομώνυμη τζαζ.

Οι καταβολές της τελευταίας είχαν δημώδη [folk] χαρακτήρα, όμως χαρακτηριστικό είναι ότι

από τη διαδικασία της αλλαγής και της αναγέννησης εκείνη την εποχή δεν είχαν ξεφύγει ούτε

καν τα πιο παραδοσιακά μουσικά μορφώματα, όπως η αφηγηματική μπαλάντα της

αγγλοσκοτικής κληρονομιάς: ήδη, στο πρότυπο :ου John Henry γεννιόταν ένας νέος και

βαθιά Νέγρος λαϊκός ήρωας, και στα χνάρια της σπουδαίας αυτής μπαλάντας ήλθαν πολλές

άλλες — το Eddie Jones, το Ella Speed, το Frankie and Albert, το Duncan and Brady — που

αφηγούνταν διαφορετική ιστορία η καθεμιά και πήγαζαν από δραματικά γεγονότα που

συνέβαιναν σε άγνωστα νέγρικα σαλούν και καταγώγια της ίδιας περίπου εποχής.

Αυτή η περίοδος κοινωνικών αναταραχών ήταν που ενέπνευσε την επανάσταση στον

πολιτισμό του Αμερικανού Νέγρου και που γέννησε το γκόσπελ των πεντηκοστιανών εκκλησιών, τις πιανιστικές συγκοπές του ρέγκταϊμ, τον πολυφωνικό συλλογικό

αυτοσχεδιασμό τών jazz band τής Νέας Ορλεάνης και την αφηγηματική μπαλάντα του μαύρου ήρωα. Ήταν η ίδια αυτή περίοδος που, μέσα από την ένωση πολλών

παραδοσιακών όσο και νεοτεριστικών στοιχείων, ενέπνευσε και το ξεκίνημα της μπλουζ.

 Το περιεχόμενο αυτής της δημοσίευσης δεν ανήκει σε εμένα απλά είναι ένα καλό βιβλίο για ανάγνωση και είναι αρκετοί φίλοι που το ζήτησαν .

Θα ανεβαίνει τμηματικά  γιατί είναι αρκετά μεγάλο .

Καλή ανάγνωση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΑ ΧΟΛΛΕΡ ΤΩΝ ΧΩΡΑΦΙΩΝ

Όταν άρχισαν να ακούγονται τα μπλουζ, στην ύπαιθρο επικρατούσε σιωπή. Ο πιο δυνατός θόρυβος που την τάραζε ήταν το αγκομαχητό μιας ατμομηχανής που τραβούσε το

δρόμο της μέσα στους κάμπους, αφήνοντας πίσω μια μουντζούρα καπνό στο φόντο του γαλάζιου ουρανού. Το πέρασμά της προκαλούσε μια στιγμή έξαρσης προτού χαθεί, η

σειρήνα της έβγαζε ένα στριγγό σφύριγμα που έσβηνε γρήγορα και θρηνητικά σαν μπλουζ. Λέγεται ότι οι μηχανικοί ρύθμιζαν επί τούτου το «καλάμι» της σειρήνας, το

πιθανότερο όμως είναι ότι απλώς έτσι νόμιζαν οι εργάτες των χωραφιών, που παρακολουθούσαν τα τακτικά δρομολόγια των τρένων για να υπολογίσουν την ώρα. Ανάλογη

λειτουργία, δίπλα στους μεγάλους ποταμούς, επιτελούσαν οι σειρήνες των ποταμόπλοιων κι οι φωνές των οδηγών που «σηκώναν το βαρίδι» και φώναζαν διαρκώς στον

κυβερνήτη τα αποτελέσματα της βυθομέτρησης. «Το Stack-o-Lee έχει ανέβει το ποτάμι, το Big Katie Adams είναι στη στροφή...» Κάτι τέτοιο πρέπει να τραγουδούσαν οι

εργάτες, που αναγνώριζαν το κάθε πλοίο από τον ιδιαίτερο ήχο της σειρήνας του και της ατμοσφυρίχτρας του.

Τίποτε άλλο σχεδόν δεν υπήρχε να ακούσεις. Ούτε αεροπλάνα στον ουρανό, ούτε αυτοκίνητα στους καρόδρομους να σηκώνουν σύννεφα σκόνης, ούτε κεραίες τηλεόρασης

στη στέγη κάθε καλύβας, ούτε τρακτέρ και βαμβακοσυλλεκτικές μηχανές με μικρά τρανζιστοράκια ακουμπισμένα πάνω τους. Κάποια στιγμή, βέβαια, ήλθαν όλα αυτά, και το

καθένα, με τον τρόπο του, άφησε το δικό του σημάδι στην εξέλιξη του μπλουζ, είτε διευκολύνοντας την επικοινωνία είτε αλλάζοντας τη μορφή της ίδιας της δουλειάς. Αλλά

αυτό έγινε πολύ αργότερα. Στα πρώτα χρόνια του μπλουζ τα μόνα αντίστοιχα ήταν το τρίξιμο από τα ακραξόνια των κάρων ή από τα μαδέρια που βογκούσαν καθώς

ανέβαινες στο πλοίο, και οι περιστασιακές φωνές των γυρολόγων — εκείνου που πουλούσε ταμάλε, του καρβουνιάρη και της γυναίκας με τα βατόμουρα. Ή, ίσως, του

τυφλού με την κιθάρα στα σκαλιά της καντίνας.

Ξεκινούσαν την αυγή, ο καθένας μόνος του, και τραγουδούσαν στα μουλάρια τους, καθοδηγούσαν το αγώγι τους με μια σύντομη μελωδική κραυγή σε κάθε ζώο, υμνούσαν

τον Θεό στο ρυθμό της τσάπας τους. Το καθεστώς στις αγροτικές εργασίες ήταν καινούριο με τη διάλυση των μεγάλων φυτειών μετά τον Πόλεμο. Όμως οι μέθοδοι της

σποράς, του ξεχορταριάσματος και του θερισμού της σοδειάς παρέμεναν ουσιαστικά ίδιες, παρ’ όλο που οι «μερτικιάρηδες» ή ενοικιαστές των χωραφιών χρειαζόταν να

οργανώσουν αλλιώς τα πράγματα. Σε γενικές γραμμές η εργασία κατά μεγάλες ομάδες ανήκε πια στο παρελθόν, αλλά για να ξεχρεώσει κανείς αναγκαζόταν να δημιουργεί

πολυμελή οικογένεια, με τη λογική ότι τα νεαρά μέλη της θα έβγαιναν στα χωράφια αμέσως μόλις η ηλικία θα τους επέτρεπε να φτάνουν τις χαμηλότερες κάψες του

βαμβακιού. Η αδυναμία του Νότου να αντιληφτεί πόσο επικίνδυνη ήταν για την οικονομία του η μονοκαλλιέργεια σήμαινε πως η πλειοψηφία των νέγρων εξακολουθούσαν

να απασχολούνται σε βαμβακοφυτείες. Οι καλύβες τους ήταν διάσπαρτες στα χωράφια ή παραταγμένες μπροστά στο κάθε «μερτικό», με τις μεγάλες σειρές φυτών να

απλώνονται ως τον ορίζοντα ή ως μια μακρινή ζώνη από λεύκες. Ήταν δυνατό να δουλεύει κανείς μια ολόκληρη ζωή και με τη συνδρομή ολόκληρης της οικογένειάς του

χωρίς, την ώρα του θανάτου του, να έχει εξαγοράσει ούτε έναν κορμό της καλύβας του, ούτε ένα έπιπλό της, ούτε ένα μουλάρι ή εργαλείο.

Το φυτό του βαμβακιού αναπτύσσεται σε κλίμα θερμό και υγρό, που είναι ήπιο στο πρώτο μέρος του χρόνου αλλά πνιγηρό κι εξουθενωτικό με τις ζέστες του καλοκαιριού,

όχι μόνο τη μέρα αλλά και τη νύχτα. Η σπορά γίνεται γύρω στον Απρίλιο και τα πρώτα βλαστάρια εμφανίζονται μία περίπου εβδομάδα αργότερα. Τα χωράφια πρέπει να

απαλλάσσονται από τα άχρηστα χόρτα και από τα ζιζάνια, και το ξεχορτάριασμα γίνεται με την τσάπα. Το χώμα ανάμεσα στις σειρές των φυτών χρειάζεται τακτικό

«γύρισμα» για να διατηρείται ανοιχτό, και πρέπει να στοιβάζεται στη ρίζα των φιντανιών για να τα υποστηρίζει. Κατά τα τέλη του Ιουλίου η ζέστη είναι πολύ δυνατή, και η

δουλειά διακόπτεται προσωρινά ώσπου να ωριμάσει ο καρπός. Η συγκομιδή είναι επίπονη διαδικασία, γιατί απαιτείται προσπάθεια για να ξεκολλήσει το βαμβάκι από την

κάψα. Καλούνται να συνεισφέρουν όλοι, άντρες, γυναίκες, παιδιά, κι έρχονται και άλλοι, από κάθε κοντινή κωμόπολη, από τα σχολεία- για λίγο καιρό οι υπηρέτες

απουσιάζουν από τις επαύλεις των λευκών. Όσο υπάρχει φως, από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, όλοι δουλεύουν.

Το τραγούδι την ώρα της δουλειάς είναι πανάρχαια παράδοση, όμως τώρα ο εργάτης του χωραφιού δεν είχε λόγο να συντονίζει το ρυθμό του με αυτόν των συντρόφων

του. Έτσι, το τραγούδι του εξαρτιόταν από την ταχύτητά του, αν και, βέβαια, κανείς δεν απαγόρευε στους άλλους να ανταποκριθούν στο κάλεσμα. «Ξαφνικά κάποιος

έβγαλε έναν τέτοιο ήχο που δεν τον είχα ξανακούσει» γράφει ο Frederick Law Olmstead «μια μακρόσυρτη, ηχηρή, μελωδική κραυγή που διέτρεξε προς τα πάνω την

κλίμακα, έπεσε απότομα και κόπηκε με ένα φαλτσέτο- σαν σάλπιγγα που σε καλεί αντήχησε ανάμεσα στα δέντρα, στον καθαρό, παγερό νυχτερινό αέρα. Τη στιγμή που η

μελωδία τελείωνε, άρχισε να ακούγεται μια άλλη φωνή, ύστερα μια τρίτη κι ύστερα πολλές μαζί, εν χορώ». Αυτές οι «μελωδικές κραυγές» λέγονταν «hoolies» ή «hollers»

και τις άκου- γε κανείς κάθε εποχή, τόσο στις αγροτικές περιοχές και στις φυτείες όσο και στα δάση, όπου τις επεξεργάστηκαν οι νέγροι βοηθοί στους μύλους και οι ομάδες

των αγωγιάτηδων. Με χόλλερ [holler] έδινε τις εντολές του ο επικεφαλής του συνεργείου στους σιδηροδρόμους, ενώ και στις όχθες των ποταμών το «levee camp holler»

ήταν γνώριμος ήχος στους καταυλισμούς των σκαφτιάδων που ύψωναν τεράστια αναχώματα για να μην πλημμυρίζουν οι κάμποι. Στην ουσία, το χόλλερ αντικατέστησε

παντού το ομαδικό τραγούδι της δουλειάς [work song], και με την πάροδο του χρόνου έγινε συστατικό μέρος του μπλουζ.

Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς το χόλλερ, γιατί κάθε τραγουδιστής το είχε για καύχημα να διανθίζει τον ήχο με δικά του, προσωπικά στοιχεία, με αυτοσχέδια

γκλισάντι και «λυγίσματα» [«bend»] τής φωνής, με ανεπανάληπτα γιοντελικά  περάσματα σε φαλτσέτο ή ομαλές καθόδους στις χαμηλές νότες. Τυπικό : κάτω «arhoolie», ή

χόλλερ του καλαμποχώί το 1939 ο Thomas Marshall στο Έντουαρντ σικό Παράδειγμα 1 στο Παράρτημα.)

Oh... Oh....

I won’t be here long; oh... oh... dark gonna catch me here;

Dark gonna catch me here...

Όπως τα περισσότερα χόλλερ έχει κι αυτό τροπικό [modal] χαρακτήρα και μπορεί κανείς να πει ότι τραγουδιέται σε δωρικό τρόπο [Dorian mode], με εξαίρεση το σολ που

είναι, στην ουσία, διακοσμητικό. Κατά βάθος, όμως, τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του νέγρικου τραγουδιού, εκείνα που ο James Weldon Johnson ανέφερε ως «περίεργες

στρεβλώσεις, αλλοιώσεις, στιγμιαία τρέμολα της φωνής, καθώς και το γεγονός ότι ορισμένες νότες εκφέρονται σκοπίμως ελάχιστα εκτός θέματος», είναι φαινόμενα που

υπερβαίνουν τα όρια της μουσικής σημειογραφίας. Την παρουσία τους στα χόλλερ και στα μπλουζ να την υπαινιχτεί μόνο μπορεί κανείς, αλλά για να γίνουν κατανοητά είναι

απαραίτητη η α¬κρόαση κάποιας ηχογράφησης. Αντιμέτωποι με το πρόβλημα αυτό οι καθηγητές MiltonMetfessel και Carl Seashore συνεργάστηκαν το χειμώνα του 1924 με

μια ομάδα ερευνητών από το εργαστήριο του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Αϊόβα και επινόησαν μια τεχνική «φωνοφωτογράφησης»

[«phonophotography»].

Η τεχνική αυτή συνδύαζε μια «φορητή μηχανή λήψεως ήχου και εικόνας» που, ταυτόχρονα, ηχογραφούσε τη μουσική, μετέτρεπε την παλμική συχνότητα σε γράφημα,

μετρούσε το χρόνο και κινηματογραφούσε τους τραγουδιστές. Παράλληλα, οι ερευνητές κρατούσαν σημειώσεις σχετικές τόσο με το στιχουργικό μέρος όσο και με τις

φωνολογικές ιδιαιτερότητες του τραγουδιστή. Τελικά, το «σημειογραφικό σχέδιο» [«notation pattern»] τυπωνόταν ως διάγραμμα πάνω σε μια κλίμακα με ίσα διαστήματα.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ Ε' ΜΕΡΟΣ